S

Sinds september 2010 vergadert het Buurtcomité Zeeheldenbuurt in het Eigen-Gebouw Ede aan de Bettekamp op nummer 29. Ook de buurtavonden worden hier georganiseerd. De eigenaar is de Stichting Eigen-Gebouw Ede. Het beheer van het pand wordt geheel door vrijwilligers gedaan. De stichting wil ook graag een grotere rol spelen in de activiteiten in de buurt, vandaar dat het buurtcomité met open armen ontvangen werd.

De Stichting Eigen-Gebouw Ede heeft een bijzondere geschiedenis. Het is 1914 gesticht door de vier gezusters Mol die mutsenplooisters waren. Zij deden voor de gereformeerden die een ‘zwaardere” prediking wensten dan hun eigen kerk bood. Het gebouw werd in op 17 augustus 1917 officieel aangekocht door de gereformeerde gemeente. De kerk stond al spoedig bekend als “het Mollenkerkje” of de kerk van de Mollendeerns”.

In 1953 na een scheuring in de gereformeerde kerk hield werd het Mollenkerkje steeds minder gebruikt en kwam het leeg te staan.

Rond dezelfde tijd was de vakvereniging NVV op zoek naar een eigen gebouw . Na de oorlog had het NVV samen met de PvdA vergaderd in een ijssalon aan de markt, maar de eigenaar van het pand mocht op last van de rechter het pand weer betrekken. Daarop ontstond het idee bij de NVV om een eigen gebouw te zoeken. De vakbondsleden van de NVV legden daartoe maandelijks een vrijwillige bijdrage van een dubbeltje in om tot zo’n vakbondshuis te komen. Hiervoor werd in 1952 de Stichting Eigen-Gebouw Ede opgericht met als doel “diverse verenigingen en organisaties in staat te stellen tegen een billijke prijs gebruik te maken van gebouwen en vergaderzalen waarover de stichting de beschikking heeft, zulks in de ruimste zin van het woord”. Het bestuur bestond uit bestuursleden van de Edese Bestuurdersbond en vertegenwoordigers van de NVV en de aangesloten verenigingen van de NVV. Al in 1952 kon de Stichting Eigen-Gebouw Ede een stuk grond van 1600m2 aan de Noorderspoorstraat voor een bedrag van 5200 gulden op basis van een lening van de NVV.

Er ontstond een ambitieus plan om hier een bioscoop, met vergaderzaal en woonhuis te bouwen, mede met subsidie vanuit de oorlogsschade- en wederopbouwregeling. Hiervoor werd een afspraak gemaakt met de Stichting Ons Huis te Dodewaard, die ook aan de NVV gelieerd was en een oorlogschadeclaim had voor een café/ vergaderzaal/woonhuis in Kesteren, maar daar niet wilde herbouwen. De beide stichtingen kregen toestemming om de oorlogsschadeclaim over te dragen naar het beoogde terrein in Ede. De Stichting Eigen-Gebouw Ede kreeg daarop in 1956 een subsidietoekenning vanuit de Provincie Gelderland voor een bedrag van 14.319 gulden voor het neerzetten van een gebouw, onder voorwaarde dat uiterlijk in 1958 met de bouw zou worden begonnen. De totale kosten van het project werden door Architectenbureau Feenstra inmiddels geraamd op 160.000 gulden, met een jaarlijkse exploitatiebegroting van 21.000 gulden. De gebouwencommissie van de NVV zegde 60.000 gulden toe. Een bedrag van 100.000 gulden werd gezocht in een hypotheek van de “Centrale Arbeiders-, Verzekerings- en Depositobank” kortweg “De Centrale”. Dit leek in eerste instantie goed uit te pakken. Er was evenwel nog een “gat” van 20,000 gulden omdat de bouwkosten inmiddels gestegen waren naar 180,000 gulden. In het kader van de wederopbouw deed de regering echter een beroep op De Centrale om extra fondsen beschikbaar te stellen voor de woningbouw. Hierdoor had De Centrale geen geld beschikbaar voor het ambitieuze plan van de Stichting Eigen Gebouw en moest deze eind 1958 ook de provincie in verband met de toegekende subsidie ook om uitstel vragen. Dit werd geweigerd, waarmee het plan nog meer op losse schroeven kwam te staan. De opkomst van de televisie begin zestiger jaren deed de haalbaarheid van het bioscoop-onderdeel van het plan ook geen goed.

In 1967 was de Stichting Eigen-Gebouw Ede zover dat zij een noodgebouw wilde neerzetten aan de Noorderspoorstraat. Het bestemmingsplan was echter inmiddels aangepast en maakte een permanent gebouw onmogelijk. De moed zonk de mensen wel eens in de schoenen vertelt oud voorzitter H.Bos aan de Edese Courant in 1989.

In 1968 liet Donkelaar van het gelijknamige transportbedrijf het oog vallen op het terrein aan de Noorderspoortstraat voor uitbreiding van zijn onderneming. Hij had ook banden met het kerkgenootschap dat in het bezit was van het Mollenkerkje aan de Bettekamp en daar allang geen gebruik meer van maakte. Er kon een ruil-deal worden gesloten waarbij de Stichting Eigen-Gebouw Ede er ook nog aan overhield. Het gebouwtje werd met de inzet van veel enthousiaste vrijwilligers in 4 maanden gerenoveerd en aangepast om op 1 maart 1969 klaar te zijn voor de opening en de viering van het 60-jarig bestaan van de bestuursbond NVV.

” Wat niemand voor mogelijk hield gebeurde in Ede. Een kerk als huisvesting voor de vakbond. Het ging uit handen van een ter ziele gegane geloofsgemeenschap naar een springlevende – maar wel iets andere – geloofsgemeenschap NVV” aldus de voorzitter Geurt Veenendaal in dezelfde Edese Courant van 1989. De goede band tussen kerk en vakbond is altijd blijven bestaan. Nog steeds maakt een Edese kerkgemeenschap gebruik van het voormalige Mollenkerkje.

Ver voor de opening in maart 1969 was Geurt Veenendaal al betrokken bij het tot stand komen van het “eigen gebouw” van de NVV afdeling Ede in het pand op Bettekamp 29. Een eigen gebouw voor alle bij de NVV aangesloten vakbonden en leden in de gemeente Ede, met dubbeltjes bijeen gespaard door de NVV leden. Nog 40 jaar heeft Geurt Veenendaal samen met zijn vrouw als beheerdersechtpaar het gebouw met veel inzet beheerd. Begin 2009 is het beheer overgenomen door de huidige beheerder Henk van de Loo. In 1999 is de Stichting Eigengebouw geheel los komen te staan van de NVV. De doelstelling, betaalbare ruimte bieden aan verenigingen en organisaties is gebleven. Het huidige bestuur wil nog meer dan in het verleden onderdak bieden aan diverse groepen, verenigingen en organisaties uit de buurt.